Voor mij is zelfontwikkeling enorm belangrijk, mijzelf tot uitdrukking laten komen in mijn leven van levensbelang. Wat ik hier beschrijf is hoe we zelfontwikkeling kunnen zien en/of realiseren vanuit verschillende perspectieven beginnend met Nietzsche mijn eerste bron van inspiratie.

Filosofie van Nietzsche.

Nietzsche definieert drie stadia van zelfontwikkeling. De kameel, de leeuw en het kind. De kameel neemt de last van een geloofssysteem op zich dat hij probeert te gehoorzamen en te implementeren, in mijn geval het christendom. Het is een beetje als de eerste liefde, je denkt dat je voor altijd bij elkaar blijft.

Maar naarmate je je verder ontwikkelt, kun je tegenstrijdigheden tegenkomen, dingen waar je het niet mee eens bent, en dan begint het pas echt leuk te worden. Op een gegeven moment was ik het fundamenteel oneens met het christendom en stopte ik met geloven. Toen kwam het tweede stadium, de leeuw. De leeuw zegt 'heilig' nee tegen alles wat hem wordt opgedrongen door de draak met de schubben die 'Gij zult' zeggen. Dit vertegenwoordigt de dogma's van het geloof waar je het niet mee eens bent. Je begint je te realiseren dat je eerste liefde misschien de grootste was maar dat je bent afgedwaald. Op dit punt zou je in een woestijn kunnen belanden, alleen, zonder overtuigingen, maar vol vragen. Je bent onafhankelijk geworden en vrij van opgelegde dogma's en moraal. Als je hier blijft, kun je eindigen in zinloos nihilisme.

Het derde stadium is het kind, het kind is speels, creatief en vrij en begint zijn eigen geloofssysteem te creëren. In dit stadium ga je vanuit wie je bent je eigen overtuigingen vormgeven waarbij de dialoog met anderen natuurlijk onontbeerlijk is maar je beslist uiteindelijk zelf. Ik denk dat dat de verantwoordelijkheid is van een mens om zijn eigen normen en waardesysteem vorm te geven en daar naar te leven. Nietzsche schrijft in een van zijn boeken “God is dood” maar wat bedoelde hij daar nu eigenlijk mee? Hij bedoelde dat we eeuwenlang onder het christendom hadden geleefd en door de ontkerkelijking viel dat fundament weg voor velen. Dat is wat Nietzsche bedoelde, hij was tegen het christendom maar hij voorzag ook de enorme opgave waarvoor de mens gesteld werd om weer zelf het heft in handen te nemen en om dit te verwoorden schreef hij dit prachtige gedicht:

De dwaas sprong midden tussen hen in en doorboorde hen met zijn blikken. 'Waar God is?' riep hij. 'Ik zal het jullie vertellen! Wij hebben Hem gedood; jullie en ik. Wij allen zijn Zijn moordenaars! Maar hoe hebben wij dit gedaan? Hoe hebben we het klaargespeeld om de zee leeg te drinken? Wie gaf ons de spons waarmee we de hele horizon konden wegvegen? Wat deden we eigenlijk toen we de ketenen tussen deze aarde en haar zon losmaakten? Waar begeeft zij zich nu heen? Waar begeven wij ons heen? Weg van alle zonnen? .... God is dood! God blijft dood! En wij hebben Hem gedood.'

Wat zegt het Boedhisme.

Je denkt misschien dat je er bent, maar het proces moet herhaald en herhaald worden. In het boeddhisme maken monniken dagen- of wekenlang prachtige mandala's in het zand om ze vervolgens te vernietigen. De vernietiging van de mandala is een krachtige herinnering aan vergankelijkheid (anicca), een kernleer in het boeddhisme. Het weerspiegelt de vergankelijke aard van het leven en laat zien dat alle dingen ontstaan, bestaan en uiteindelijk vervagen.

Wat zegt de bijbel

De Bijbel heeft bijvoorbeeld een aantal interessante overeenkomsten die ook impliceren dat we moeten "sterven" om te leven, dat we opnieuw geboren moeten worden net als het kind bij Nietzsche:

Iedereen die zijn leven liefheeft, zal het verliezen, terwijl iedereen die zijn leven in deze wereld haat, het zal behouden voor het eeuwige leven.

En natuurlijk weten we allemaal dat Christus mogelijk aan het kruis is gestorven. Dit kan ook metaforisch gezien worden.  We moeten de absolute leegte binnengaan ( Keiji Nishtani ) om onszelf te vinden. Het tweede citaat is ook vergelijkbaar met Nietzsche:

Hij riep een klein kind bij zich en plaatste het onder hen. En hij zei: 'Waarlijk, ik zeg jullie, tenzij jullie veranderen en worden als kleine kinderen, zullen jullie nooit het koninkrijk van de hemel binnengaan. Daarom, wie de nederige positie van dit kind inneemt, is de grootste in het koninkrijk van de hemel.'

Mijn conclusie

Ik vind het mooi om de overeenkomsten te zien en de de weg zoals Nietzsche die beschrijft was ook mijn weg, ik heb hem meermaals doorlopen en pas achteraf kon ik het allemaal echt begrijpen want dat is wat ervaring doet met kennis, het maakt het levend. Voor eenieder kan deze weg anders zijn, ook Nietzsche heeft niet de absolute waarheid in pacht maar het allerbelangrijkste blijft toch wel dat om echt jezelf te worden je eerst alles zal moeten loslaten en het kind worden zoals Nietzsche dat omschrijft.